مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، محمدرضا شالبافان، در یادداشتی به مناسبت روز جهانی پیشگیری از  خودکشی  به تحلیل عوامل مرتبط با خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن پرداخت. این روز فرصتی مناسب برای افزایش آگاهی درمورد سلامت روان و تبادل نظر عمومی حوالی این نوشته است.

ربط اختلالات روانی و خودکشی

تشدید تعداد بسیاری از  اختلالات روانی  ، به‌اختصاصی افسردگی، می‌تواند تبدیل شکل‌گیری افکار خودکشی و حتی عمل به آن شود. فقدان سواد سلامت روان و انگ اجتماعی نسبت به اختلالات روانی، از با اهمیت ترین دلایلی می باشند که علتعدم مراجعه افراد به مراکز درمانی برای مشکلات روانی خواهد شد، و این مشکلات را پیچیده‌تر می‌کنند.

پیشگیری از خودکشی با تشخیص به‌موقع

اختلالات روانی، اگر به موقع تشخیص داده شده و درمان شوند، تاثییر چشمگیری در افت عمل های مرتبط با خودکشی خواهند داشت. افسردگی به گفتن عاملی کلیدی در این حوزه شناخته می‌شود و نیازمند دقت اختصاصی است. این چنین سابقه قبلی خودکشی نیز یکی از عوامل خطر مهم، به‌اختصاصی در موارد تبدیل مرگ، محسوب می‌شود.

سند ملی پیشگیری از خودکشی

نوشته پیشگیری از خودکشی در سرزمین با تدوین سند ملی پیشگیری از خودکشی سامان‌دهی شده است. در این سند، وزارت بهداشت ماموریت مهم مدیریت این نوشته را بر مسئولیت دارد و همکاری دیگر نهادها همانند آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی و وزارت سرزمین الزامی است.

گروه‌های سنی در معرض خطر

هیچ گروه سنی از خطر خودکشی مصون نیست و همه افراد، از کودکان تا سالمندان، امکان پذیر تحت تأثیر اختلالات روانی به افکار یا عمل به خودکشی دچار شوند. در بین جوانان موارد عمل زیاد تر مشاهده می‌شود، اما مرگ‌ومیر ناشی از خودکشی در بین میانسالان و سالمندان بالاتر است. این چنین دسترسی به خدمات به گروه‌های گوناگون، بسته به نهاد وابسته، می‌تواند متفاوت باشد.

نقش کلیدی برنامه‌های آموزشی

برای پیشگیری از خودکشی در بین دانش‌آموزان و نوجوانان، برنامه‌هایی همانند «نماد» در مدارس اجرا می‌شود. این برنامه‌ها توانسته‌اند عرصه غربالگری و اراعه خدمات اولیه را فراهم کنند. این چنین مراکز جامع سلامت و مراکز سلامت روان اجتماعی، تحت نظارت متخصصان، خدمات ملزوم را اراعه خواهند داد.

رسانه‌ها و ترقی سواد سلامت

*رسانه‌ها نیز نقش زیاد مهمی در ترقی سواد سلامت جامعه دارند. رسانه‌ها می‌توانند با طراحی و پخش برنامه‌های آموزشی، بازنمایی درست مسائل مرتبط با سلامت روان یا پشتیبانی گرفتن از متخصصان، جهت افزایش آگاهی عمومی شوند. نمایش غیرمسئولانه* سلامت روان یا خودکشی در فیلم‌ها و سریال‌ها می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر جامعه گذاشته و حتی افکار خودکشی را تشدید کند.

آموزش فرزندپروری و توانایی‌های زندگی

برنامه‌هایی همانند «آموزش فرزندپروری»، «نوجوان سالم من» و «توانایی‌های زندگی»، توسط معاونت بهداشتی وزارت بهداشت طراحی شده و اثرگذاری قابل توجهی داشته‌اند. اراعه این آموزش‌ها در محیط مدارس می‌تواند به‌طور مستقیم بر حالت سلامت روان نوجوانان تاثییر بگذارد.

نمایش خانگی و مخاطرات محتوای نامناسب

شبکه‌های نمایش خانگی، در مواردی که محدودیت‌های سنی را مراعات نمی‌کنند، علتخواهد شد نوجوانان بدون نظارت خانواده‌ها به محتوای نامناسب دسترسی اشکار کنند. این نوشته می‌تواند تاثیرات مخربی بر سلامت روان آنان داشته باشد.

تحلیل علمی عوامل خودکشی

خودکشی یک اتفاق چندبعدی است و نمی‌توان آن را به یک عامل خاص نسبت داد. تأثیر صدمه‌ها و اختلالات روانی بر حرکت افراد، مسیر را برای عمل به خودکشی فراهم می‌کند. به همین علت، نیاز است تا این نوشته با دقت و حساسیت بالاتری مورد بازدید قرار گیرد.