در حالی که انتقادات عمومی بر مصرف سوخت خودروهای شخصی و نقش آن‌ها در آلودگی هوای شهرهای بزرگ متمرکز شده است، مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعه و مجموعه‌های ماشین سرزمین، دیدگاه متغیری را نقل کرده است. وی با استناد به گزارش‌های رسمی، بر این باور است که سهم عمده آلودگی نه از خودروهای سواری، بلکه از منبع های ثابت و خودروهای تجاری نشأت می‌گیرد.

عوامل مهم آلودگی هوا در کلان‌شهرها کدامند؟

بر پایه حرف های‌های دبیر انجمن سازندگان قطعه، سهم خودروهای سواری در آلودگی هوا به‌اختصاصی در تهران، کمتر از ۲۰ درصد است. این در حالی است که نزدیک به ۸۰ درصد از آلودگی هوای پایتخت از منبع های فرد دیگر سرچشمه می‌گیرد که در ادامه به تفکیک گفتن خواهد شد:

نیروگاه‌ها: نزدیک به ۴۰ درصد از آلودگی هوا ناشی از سوخت مصرفی نیروگاه‌ها است. برای مثال، در تهران هشت نیروگاه فعال می باشند که پراکندگی بسیاری نیز دارند.

خودروهای تجاری دیزلی: نزدیک به ۲۰ درصد یا مقداری زیاد تر، سهم آلودگی ناشی از اتوبوس‌ها و کامیون‌های تجاری است که سوخت گازوئیل مصرف می‌کنند.

منبع های ثابت صنعتی: نزدیک به ۲۰ درصد دیگر از آلودگی به کارخانه‌هایی نظیر سیمان و دیگر صنایع با مصرف سوخت بالا مربوط می‌شود.

به این علت، تمرکز بر افت سهم ۲۰ درصدی خودروهای سواری، بدون دقت به ۸۰ درصد مابقی، نمی‌تواند به حل ریشه‌ای معضل آلودگی هوا پشتیبانی کند.

کیفیت سوخت و تاثییر آن در تقصیر کار بودن آلودگی هوا

یکی از نکات کلیدی که مازیار بیگلو به آن اشاره می‌کند، کیفیت پایین سوخت است. وی پافشاری دارد که موتور همه خودروهای سواری داخلی از سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به سپس دارای استاندارد یورو۵ شده‌اند، اما متاسفانه با بنزین یورو۴ کار می‌کنند. این عدم تطابق استانداردها، علتافزایش مصرف سوخت بین ۵ تا ۲۵ درصد می‌شود که به‌طور میانگین روزانه بیشتر از ۱۰ میلیون لیتر بنزین را هدر می‌دهد.

علاوه بر این، کیفیت نامناسب گازوئیل در سرزمین، امکان منفعت گیری از خودروهای دیزلی پیشرفته و کم‌آلاینده (که در تعداد بسیاری از کشورهای اروپایی رایج‌اند) را از بین برده است. این چنین، ذرات معلق بالاتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) که عامل مهم آلودگی در روزهای بحرانی می باشند، عمدتاً توسط موتور خودروهای گازوئیلی، نیروگاه‌ها و صنایع مازوت‌سوز تشکیل خواهد شد، نه خودروهای بنزینی یورو۵ که تجهیزبه فیلتر می باشند.

چرا ممنوعیت تردد خودروها مشکل آلودگی را حل نمی‌کند؟

ازمایش ها قبل مشخص می کند که افت تردد خودروهای سواری تأثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت هوا نداشته است. در روزهایی که شهر تهران به علت آلودگی یا کرونا تعطیل و تردد به حداقل ممکن رسیده می بود، آلودگی هوا نه‌تنها افت نیافت، بلکه بعضی اوقات افزایش نیز اشکار کرد. به گفتن مثال، در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ و در شرایط قرنطینه‌ای، با وجود کمترین مقدار تردد خودروهای سواری، هوای تهران هم چنان آلوده می بود. این شواهد قویاً از این نظریه حمایتمی‌کند که تقصیر کار آلودگی هوا در درجه اول خودروهای شخصی نیستند و حتی اگر همه آن‌ها از تردد منع شوند، تنها نزدیک به ۲۰ درصد از آلودگی افت خواهد یافت. این نوشته الزام پرداختن به منبع های آلاینده مهم را بیشتر از پیش نمایان می‌کند.