محمدرضا عارف در مجمع عمومی فرهنگستان علوم با گفتن این که دولت چهاردهم به همفکری، رایزنی و دریافت رهنمودهای اساتید برجسته فرهنگستان‌های سرزمین نیاز دارد، از کوششهای همه دانشمندان، محققان و اساتید سرزمین در طول بیشتر از چهار دهه قبل سپاس کرد و او گفت: نظام آموزش عالی و قسمت علمی سرزمین از قسمت‌هایی می بود که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و در مطرح شاخص‌های علمی مدام موفق بوده است.

معاون اول رئیس جمهور با اشاره مشکلات سرزمین در نظام آموزش عالی در اغاز پیروزی انقلاب اسلامی از جمله تعداد کم دانشجویان و اساتید برای پاسخگویی به نیازهای سرزمین، خاطرنشان کرد: با عمل های انجام شده امروز به کشورهای مدعی در علم و فناوری تبدیل شدیم که یکی از نتایج آن تدوین سند چشم‌انداز ۲۰ ساله می بود و به این نتیجه رسیدیم برای طویل‌تر شدن راهبردها و سمت و سوی علمی سرزمین، در کنار اسناد قانونی و برنامه‌های گسترش پنج ساله، یک سند و برنامه ۲۰ ساله تدوین شود.

عارف با اشاره به راهبرد علمی و فناورانه سند چشم‌انداز که دیگر حوزه‌ها نیز متاثر از همین گسترش علمی و فناوری سرزمین است، افزود: در سند چشم‌انداز جایگاه اول علمی و فناوری سرزمین در منطقه دیده و به گفتن میثاقی برای همه قسمت‌های دولتی و غیر دولتی نقل شد اما با وجود عمل های انجام شده نتوانستیم به جایگاه اول منطقه برسیم. رشد علمی و فناوری سرزمین خطی و با شیبی ملایم می بود اما دنیا با رشد زیاد به جلو حرکت کرد.

وی با گفتن این که «امروز در شرایطی هستیم که دستاوردهای علمی به گفتن توانایی‌ای برای آینده و فراتر از مقصد‌گذاری‌های سند چشم‌انداز بوده و مبنای حرکت سرزمین در این عرصه روشن و در راستای  بیانیه قدم دوم انقلاب است.» خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب مدام بر گسترش فناوری‌ها اصرار داشتند که مسئولیت مهم آن فهمید دانشگاه‌ها است و یا به طور غیرمستقیم نیز دانشگاه‌ها باید در این عرصه ورود کنند.

دکتر عارف با اشاره به تاثییر تحریم‌ها در اقتصاد و این چنین ناترازی‌ها اضافه کرد: در مسائل اجتماعی و فرهنگی همانند نرخ طلاق نیز روندها دلواپس کننده است.  فرهنگستان‌ علوم باید در حل ناترازی‌های بحرانی همانند مساله آب ورود کنند و برداشت‌ها از سدهای ذخیره آب در سال قبل از مقدار ذخیره زیاد تر می بود. حل بحران آب، راه‌حل علمی دارد و نگاه ما به فرهنگستان‌ها است که برجسته‌ترین اساتید سرزمین در آن وجود دارند و هر کدام از این اساتید عقبه‌ای از دانشمندان و اساتید برجسته و جوان دارند که دولت برای حل مشکلات بر روی فرهنگستان‌ها حساب اختصاصی‌ای باز کرده است.

دکتر عارف با اشاره به جنگ ۱۲ روزه فرمود: ما جنگ طلب نبودیم اما اغاز به کار دولت چهاردهم با جنگ و ترور مهمان گرامی این دولت می بود .راهبرد دولت چهاردهم بر این مبنا می بود که حس جنگ را به جامعه منتقل نکنیم و از این راهبرد درست نیز جواب گرفتیم و جامعه در اسایش می بود اما دولت حالت جنگی داشت.

معاون اول رئیس‌جمهور از جایگزینی فرماندهان شهید در کمتر از ۱۰ ساعت در روز اول جنگ ۱۲ روزه به گفتن یکی از دستاوردها و ظرفیت نظام در این جنگ تحمیلی یاد کرد و او گفت: مردم نیز در جبهه مردمی، حماسه‌ای ماندگار خلق کردند اما متاسفانه فضای سرزمین سیاسی است که این وجود مردم به خوبی تحلیل نمی‌شود.

دکتر عارف با اشاره به افت و رشد منفی فروش فروشگاه‌ها در سرتاسر سرزمین در روز دوم جنگ و این چنین فروش کالاها به قیمت خرید و یا رایگان در سرزمین در ادامه گفت:  کمبودی از کالاها در قفسه‌های فروشگاه‌ها در دوران جنگ ۱۲ روزه حس نشد.

معاون اول رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: جنگ ۱۲ روزه، جنگی سخت نبوده است بلکه جنگ علم با علم و نرم‌افزار با نرم‌افزار می بود که در هر بخشی که به علم و فناوری دقت کرده بودیم، در این جنگ کاملا دست برتر داشتیم و باید کاستی‌ها نیز با ورود دانشگاهیان جبران شود.

دکتر عارف با گفتن این که در دوران توقف جنگ با دشمنی هستیم که به هیچ معیاری پایبند نیست، او گفت: نظر مذاکره از سمت آمریکا می بود و ما در میانه مذاکراتی که به زعم آنان روال اصولی و منطقی داشت، بودیم اما با دعوا‌ای از سوی آمریکا که مدعی آزادی و  حقوق بشر  است، روبرو شدیم. آمریکا دهه‌ها است که از این ادعاها به گفتن حربه‌ای علیه رقیب ها و دیگر کشورها منفعت گیری می‌کند.

معاون اول رئیس‌جمهور با اصرار بر این که باور داریم که همه ناترازی‌ها و  مشکلات اقتصادی به پشتوانه و هنر منفعت گیری از دانشمندان و نخبگان قابل حل است، او گفت: باور علمی ما بعد از برسی‌ها از فردای جنگ ۱۲ روزه این است که جواب حل مشکلات روشن و در  دانشگاه‌ها است که اساتید باید قضیه را حل کند و باید برای حاکمیت ملی، جواب به مطالبات و تامین معیشت و خواسته‌های مردم به سراغ دانشگاه‌ها برویم.

دکتر عارف افزود: حقوق دریافتی نخبگان در قسمت دولتی قابل قیاس با کشورهای همسایه و حتی قسمت خصوصی در داخل سرزمین نیست اما این جوانان با نشاط و انگیزه آمادگی پشتیبانی به سرزمین دارند. امروز به جستوجو این هستیم که قوت واقعی خود را در دیگر قسمت‌ها نیز به دشمنان نشان دهیم تا خواب دعوا به ایران نیز به ذهن آنها نرسد.

معاون اول رئیس‌جمهور با اصرار بر این که عمل های  علمی اغاز شده پژوهشگران و نخبگان سرزمین باید سیستماتیک شود، در ادامه گفت: سند چشم‌انداز ۲۰ ساله میثاق ملی است و راهبرد آموزش عالی و قسمت علمی و فناوری دولت چهاردهم نیز اندوخته‌گذاری، تعلق بودجه به دانشگاه‌ها و حمایتاز صندوق‌های نوآوری است تا ظرف سه سال آینده عقب ماندگی‌های سند چشم‌انداز به اختصاصی در قسمت فناوری‌های پیشرفته جبران شود.

وی اصرار کرد: هوش مصنوعی نه تنها یک فناوری بلکه یک ابزار است که باید در خدمت فناوری‌ها قرار گیرد و امروز گسترش‌ فناوری‌های هوش مصنوعی به یک اجبار و نه انتخاب در سرزمین تبدیل شده است. توانایی سه دهه قبل نشان داده که هر زمان تصمیم جدی همانند فناوری نانو گرفتیم به مقصد‌گذاری‌های خود رسیدیم و امروز رتبه تک رقمی در فناوری نانو در جهان داریم که مقام معظم رهبری نیز در عرصه هوش مصنوعی اصرار کردند، باید جز ۱۰ سرزمین اول جهان باشیم و این هدفی عالی و دست یافتنی است.

دکتر عارف با اصرار بر این که فرهنگستان‌ها را نهادی می‌دانیم که باید مسئولیت هدایت و راهبری علمی و فناوری و ترسیم آینده علمی سرزمین را به مسئولیت بگیرند، او گفت: برتری حل مشکلات سرزمین از کوچکترین تا گسترش یافتهترین مسائل در قسمت‌های سیاسی و اجتماعی در فرهنگستان‌ها تهیه شود و این فرهنگستان‌ها می باشند که باید میدان‌داری کنند. اگر اساتید برجسته فرهنگستان‌ها به خوبی مدیریت شوند و به آنها میدان داده شود، در حل مشکلات سرزمین موفق خواهیم می بود.

معاون اول رئیس‌جمهور با اصرار بر این که فرهنگستان‌ها در مسیر پیشرفت و حکمرانی علمی سرزمین بیشترین جایگاه را دارند، به تشریح انتظارات دولت چهاردهم از فرهنگستان‌ها پرداخت و در عرصه نقش آفرینی در پیشرفت و گسترش سرزمین اصرار کرد و او گفت: باید فرهنگستان‌ها کانون تشکیل علم، آینده‌پژوهی و اراعه راه حل‌ها برای چالش‌های اساسی سرزمین باشند.

جامعه نوجوان و جوان با نشاط و انگیزه‌ای داریم که دختران تیم ملی فوتسال به قهرمانی در بازی‌های آسیایی نائل خواهد شد

دکتر عارف اصلاح نظام آموزشی سرزمین را حیاتی گفت و او گفت: نباید دانشگاه‌های سرزمین یک دبیرستان بزرگ و یا اداره کل باشند. دانشگاه یک نهاد علمی و عمومی است و دولت حق ندارد در امور دانشگاه‌ها به جز در سیاست‌گذاری و راهبردهای کلی دخالت کند و اگر دانشگاهی نتواند امور خود را اداره کند، چطور می‌توان توقع داشت که در اداره سرزمین پشتیبانی کند و نگاه دولت چهاردهم اصلاح نظام آموزشی از دبستان تا بیشترین سطوح تحصیلات تکمیلی است.

وی تحول در مدیریت منبع های را از دیگر از انتظارات از دانشگاه‌ها برشمرد و در ادامه گفت: از همین منبع های محدود نیز به طور بهینه منفعت گیری نمی‌کنیم و تعداد بسیاری از ظرفیت‌های پذیرفتن دانشگاه‌های خاص خالی مانده است اما در یک شهر چند هزار نفره چند دانشگاه بزرگ ساخته شده است که یقیناً تحول در مدیریت منبع های کاری سخت است که نیاز به جراحی دارد. به دانشگاه‌ها اظهار کرده‌ایم که منبع های آزاد شده در اختیار خود دانشگاه برای پیشبرد عمل های اصلاحات ساختاری باشد.

دکتر عارف جهت‌دهی علمی به برنامه‌های گسترش و قرار گرفتن در جایگاه اتاق فکر را دیگر خواسته دولت از فرهنگستان‌ها دانست و او گفت: فرهنگستان‌ها عالی‌ترین اتاق فکر برای دولت و حاکمیت می باشند.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اهمیت ورود فرهنگستان‌ها در تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله تصریح کرد: در برخی از قسمت‌ها حتی از شاخص‌های اغاز دهه ۸۰ شمسی نیز فاصله گرفته‌ایم که باید فرهنگستان‌ها خود را صاحب چشم‌انداز و برنامه‌های بلند زمان بدانند چرا که توقع نظام بالاتر از رسیدن به جایگاه اول منطقه، دستیابی به مرجعیت علمی و تاثیرگذاری در سطح جهانی است.

دکتر عارف از فرهنگستان علوم خواست تا اجرای بیانیه قدم دوم انقلاب را در دستور کار قرار دهند و در ادامه اصرار کرد: فرهنگستان‌ها باید از همین امروز کلید برنامه‌های گسترش بعدی سرزمین را بزنند و راهبردهای برنامه هشتم گسترش را هرچه سریعتر تهیه کنند.  فرهنگستان‌ها در تدوین برنامه ششم و هفتم تلاش کردند و برنامه‌ها و پیش‌نویس‌هایی در فرهنگستان‌ها تهیه شد اما بعد از آن با یک امر واقع تصویب این برنامه‌ها روبرو شدند که باید برنامه هشتم گسترش بر مبنای تفکر علمی فرهنگستان‌ها تدوین شود.

معاون اول رئیس‌جمهور اهمیت حل ناترازی‌ها با پشتیبانی فرهنگستان‌ها مهم دانست و او گفت: اساتید و چهره‌های شاخص اقتصادی در فرهنگستان‌ علوم به حل ناترازی اقتصادی پشتیبانی کنند. منبع های و مصارف سرزمین اشکار است. باید بر این مبنا جواب مطالبات اقتصادی مردم را بدهیم چرا که امروز معیشت، برتری اول دولت است و با هر شرایطی معیشت مردم را تامین کنیم.

دکتر عارف ارتقاء علمی و فناوری سرزمین را ماموریت ذاتی فرهنگستان‌ها گفت و با گفتن این که فرهنگستان‌ها باید سه قسمت دولت، دانشگاه و صنعت را میدان‌داری و رهبری معنوی کنند، او گفت: امروز رابطه صنعت و دانشگاه، خوب و مناسب است. در یکی از جلسات با هیئت امنای یکی از دانشگاه‌ها نقل شد که درآمد اختصاصی دانشگاه تنها ۱۵ درصد است که این فاجعه‌ای برای جامعه علمی سرزمین با وجود تعداد بالای اساتید بسیار در سرزمین است و مشخص می کند در این عرصه موفق نبودیم که در نتیجه آن صنعت ناچار است نیازهای خود را از خارج تامین کند.

معاون اول رئیس‌جمهور در خصوص نقش فرهنگستان‌ها در اتفاق‌ها و فناوری‌های نوظهور فرمود: این سوال نقل است که چرا باید فناوری‌ها در خارج از ایران به وجود بیاید و ما، بعد از آن منفعت گیری کنیم و پیشقدم و پیشتاز نباشیم که از فرهنگستان‌ها به اختصاصی فرهنگستان علوم می‌خواهیم بر روی فناوری‌های نوظهور تمرکز کنند.

دکتر عارف با اصرار بر الزام پیشتازی زبان فارسی و هویت فرهنگی سرزمین در تشکیل علم در سطح جهانی خاطرنشان کرد: در فرمایشات مقام معظم رهبری چندین دفعه اظهار شده است که باید زبان فارسی، زبان علمی جهان شود که این مهم با بخشنامه میسر نیست.

وی این چنین هم‌افزایی و تعامل و نهادینه شدن ارتباطات بین فرهنگستان‌ها را خواستار شد و با اشاره به نقش و ماموریت ذاتی این نهادهای علمی در پایش و رصد علمی سرزمین افزود: فرهنگستان‌ها می‌توانند با پایش و رصد علمی، نظر اصلاح دهند.

دکتر عارف ترقی اخلاق علمی و مسئولیت اجتماعی نخبگان و حکمرانی علمی و فناوری را از دیگر انتظارات دولت از فرهنگستان‌ها دانست و اصرار کرد: در فرمایشات مقام معظم رهبری مدام بر اهمیت و نقش فناوری‌ها با صراحت اصرار شده است که اگر حکمرانی علمی و فناوری در همه سطوح داشته باشیم، تعداد بسیاری از مشکلات و چالش‌ها حل می‌شود که این مهم نیازمند ساختارهای نوین است.

معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: اصلاح ساختاری را باید از داخل اغاز کنیم.  دولت و مجلس ساختاری سنتی و کلاسیک دارند که تنها در ظاهر اصلاح کردیم و هر زمان که او گفت و گو اصلاح ساختاری نقل شد، افراد محاسبه می‌کنند که جایگاه آنان چیست و در ابتدای کار این اصلاحات ساختاری را قبول دارند اما وقتی که نوبت آنها می‌شود، مخالفت می‌کنند.

او گفت: دولت چهاردهم اصلاحات ساختاری را از وزارت جهاد کشاورزی اغاز کرده است. جراحی نیازمند صبر و حوصله است که باید انجام شود.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به این که دولت در اصلاحات ساختاری اظهار کرده است که دریافتی هیچ فردی کم نمی‌شود و پست‌ها برای یک فرد ستاره‌دار می‌شود و بعد از آن فرد، جایگزینی اتفاق نمی‌افتد، خاطرنشان کرد: در همه برنامه‌های گسترش  اصلاحات ساختاری گنجانده شده است اما هر دولتی که روی کار آمد چند صد هزار نفر به تشکیلات دولت اضافه کرد.

دکتر عارف در عرصه خواسته دولت از فرهنگستان‌ها در ترویج سیاست‌های فرهنگی و تمدنی ایران در نظام جهانی تازه تصریح کرد: حوادث تازه منطقه نشان داد که دیگر ترفند ایران هراسی جواب نمی‌دهد و در این فضای تازه جهانی و منطقه‌ای باید سیاست‌های نوینی نیز اتخاذ شود و باید دید به تمدنی که افتخار می‌کنیم، چه نقشی در دنیای تازه خواهد داشت.

معاون اول رئیس‌جمهور حمایتاز عدل علمی و گسترش متوازن منطقه‌ای و این چنین گسترش تعامل های علمی بین‌المللی را خواستار شد و او گفت: تقریباً رابطه علمی سرزمین با نهادهای علمی بین‌المللی قطع شده است و حقوق و مزایای اساتید برای شرکت در کنفرانس‌های علمی پاسخگو نیست که در این عرصه صورت قضیه را پاک کردیم که اساتید در کنفرانس علمی شرکت نکنند و یا در صورت برگزاری کنفرانس‌ها در داخل سرزمین از فردی دعوت نشود به این علت که احتمالا از عوامل جاسوسی باشد. ما با این ذهنیت  بسته روبرو هستیم و فرهنگستان‌ها باید در حل این قضیه پشتیبانی کنند.

دکتر عارف با مطرح این سوال که آیا در دنیای جاری مقدور است با دنیای علمی جهان ربط نداشته باشیم و اساتید ایرانی با اساتید دیگر کشورها در ربط نباشند ؟او گفت: سرزمین از این قطع روابط علمی با جهان زیان می‌کند.

معاون اول رئیس‌جمهور بر الزام هدایت نسل جوان و نخبگان اصرار کرد و او گفت: جامعه نوجوان و جوان با نشاط و انگیزه‌ای داریم که دختران تیم ملی فوتسال به قهرمانی در بازی‌های آسیایی نائل خواهد شد. در المپیک فناوری‌های پارک علمی و فناوری پردیس نیز از ۱۲ هزار نفر شرکت‌کننده داخلی و خارجی، نزدیک به ۱۰ هزار نفر از نوجوانان و جوانان ایرانی وجود دارند که حس غرور می‌کنیم و از طرفی نیز باید ببینیم عمل های ما به طوری بوده است که بتوانیم پاسخی به این نسل بدهیم یا خیر؟

دکتر عارف در ادامه گفت: با جوانان با انگیزه و با نشاطی در ربط هستم که اظهار می‌کنند، می‌توانند همه مشکلات سرزمین را حل کنند و باید دید چه اقداماتی برای این نسل جوان و نوجوان داشته باشیم. تنها هنر ما در این سال‌ها تقدیر از نخبگان می بود اما فلسفه راه اندازی بنیاد نخبگان کشف نخبه است و اگر از یک نوجوان و کودک در روستایی مراقبت کنیم، به یک دانشمند برجسته تبدیل می‌شود.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به نقش فرهنگستان‌ها در حل مشکلات محیط زیستی افزود: فرهنگستان‌ها در حل مسائل محیط زیستی مدام پیشتاز بودند اما امروز شاخص‌های محیط زیستی سرزمین در حالت خوبی نیست چرا که به بهانه کم آبی حقابه محیط زیست را کنار گذاشتیم و از طرفی نیز کشاورزی سرزمین کماکان غرقابی است و بلافاصله چاه حفر می‌کنیم و حفر چاه‌های غیرمجاز به بهای از بین بردن آب و زمین است. اگر در قبل تنها در قسمت‌هایی با اتفاق فرونشست روبرو بودیم اما امروز در همه مناطق با این اتفاق روبرو هستیم که قابل جبران نیست.

دکتر عارف این چنین با اصرار بر این که دولت چهاردهم خدمتگزار مردم است و راه‌حل‌های مشکلات سرزمین را در مجامع علمی و در راس آن فرهنگستان‌ها می‌داند، بر  تدوین سند ملی نوآوری اصرار کرد.

معاون اول رئیس‌جمهور این چنین پیش از این نشست از قسمت‌های نوسازی و بازسازی شده فرهنگستان علوم بازدید کرد.